Türkçe
Helikopter Ebeveynlik Nedir?
Helikopter ebeveynlik, ebeveynlerin çocuklarının hayatına aşırı derecede müdahil oldukları ve onların her adımını kontrol etmeye çalıştıkları bir ebeveynlik tarzı olarak tanımlanır. Bu tür bir yaklaşım genellikle çocukların iyiliğini düşünerek başlasa da, uzun vadede onların bağımsızlık geliştirmelerini ve sağlıklı bir özgüvene sahip olmalarını engelleyebilir. Bu tür bir ebeveynlik, çocuklar üzerinde aşırı bir koruma ve kontrol uygulama eğilimindedir, bu da onların kendi kararlarını verme yeteneklerini olumsuz yönde etkileyebilir. Araştırmalar, bu ebeveynlik tarzının çocuklarda düşük öz-yeterlilik, yüksek kaygı seviyeleri ve sosyal uyum sorunlarına neden olduğunu göstermektedir (Segrin & Flora, 2019). Velilerin bu tür bir yaklaşımdan uzak durması, çocuklarının kendi ayakları üzerinde durabilmeleri ve bağımsız bireyler olarak yetişmeleri açısından son derece önem taşımaktadır. Ebeveynlerin, çocuklarına daha fazla özgürlük tanıması, onların kendi becerilerini ve potansiyellerini keşfetmelerine olanak sağlayacaktır.
Helikopter Ebeveynlikten Kurtulmanın Psikolojik ve Bilimsel Yolları
Ebeveynlik Tarzınıza Farkındalık Getirin Helikopter ebeveynlik genellikle iyi niyetle başlar, ancak zamanla çocukların bağımsız kararlar almasını engelleyen bir tutuma dönüşebilir.
Kendinize şu soruları sorarak bu davranışları fark edebilirsiniz:
-
Çocuğumun yerine kararlar alıyor muyum?
-
Onun hata yapmasına ve bu hatalardan öğrenmesine izin veriyor muyum?
-
Kaygılarım çocuğumun doğal gelişimini engelliyor mu?
Araştırmalar, ebeveynlerin bu tarz bir farkındalık geliştirdiğinde, daha dengeli bir ebeveynlik modeli benimsemelerinin daha olası olduğunu göstermektedir (Padilla-Walker & Nelson, 2012). Farkındalık, değişimin ilk adımıdır.
Bağımsızlığı Destekleyin
Çocuklar, sorumluluk alarak ve problem çözerek özgüven kazanırlar. Helikopter ebeveynlik, çocukların kendi sorunlarını çözme becerilerini geliştirmesini engelleyebilir.
Bunun yerine, bağımsızlığı desteklemek için şu yöntemleri kullanabilirsiniz:
Karar Verme Sürecine Dahil Edin:
Çocuğunuza, kendi kararlarını alma fırsatı tanıyın.
Örneğin, "Bugün hangi kitabı okumak istersin?" gibi basit sorularla başlayabilirsiniz.
Yaşına Uygun Sorumluluklar Verin:
Çocuğunuzun yaşına ve yeteneklerine uygun görevler vererek özgüvenini artırabilirsiniz. Bu, basit bir masa düzenleme görevi olabilir veya okul projelerinde sorumluluk alması olabilir.
Hatalardan Öğrenme Alanı Yaratın:
Çocuğunuz hata yaptığında onu azarlamak yerine, "Bu deneyimden ne öğrendin?" gibi açık uçlu sorular sorarak öğrenmesini teşvik edin. Kendi Kaygılarınızı Yönetmeyi Öğrenin
Helikopter ebeveynlik genellikle ebeveynlerin çocuklarının güvenliği ve mutluluğu konusundaki yoğun kaygılarından kaynaklanır. Ancak bu kaygıları yönetmek hem sizin hem de çocuğunuz için faydalıdır.
İşte birkaç öneri:
Meditasyon ve Mindfulness Tekniklerini Deneyin:
Bu teknikler, duygusal regülasyonu destekler ve kaygılarınızı daha iyi yönetmenizi sağlar.
Gerçekçi Beklentiler Geliştirin:
Çocuğunuzun mükemmel olmasını beklemek yerine, bireysel yeteneklerini ve sınırlarını kabul edin.
Sosyal Destek Alın:
Diğer ebeveynlerle deneyimlerinizi paylaşarak yalnız olmadığınızı görebilir ve farklı bakış açıları kazanabilirsiniz. Rehberlik ile Kontrol Arasındaki Farkı Anlayın
Baumrind’in (1991) ebeveynlik stilleri üzerine yaptığı detaylı ve kapsamlı çalışmaları, "yetkin ebeveynlik" stilinin, çocuklar için en sağlıklı, en olumlu ve en faydalı sonuçları doğurduğunu gayet açık bir şekilde ortaya koymuştur. Bu ebeveynlik tarzında, ebeveynler, çocuklarının gelişim süreçlerinde rehberlik ve destek sunarken aynı zamanda onların bağımsızlıklarına ve kişisel özerkliklerine de büyük bir saygı gösterirler; bu durum, ebeveynlerin çocuklarıyla olan ilişkilerini olumlu yönde etkileyen bir dinamik yaratır.
Yetkin ebeveynlik, çocukların kendi kararlarını alma becerilerini geliştirmelerine yardımcı olurken, onların bireysel potansiyellerinin de tam anlamıyla belirginleşmesini sağlamaktadır. Burada kontrol etmeye çalışmak değil, rehberlik etmeye odaklanmak, ebeveynlerin çocuklarının yeteneklerini daha iyi anlayabilmelerine ve onların kişisel gelişimlerini teşvik edebilmelerine büyük ölçüde olanak tanır. Bu yaklaşım, çocukların güven duygusu kazanmalarına ve kendi özgüvenlerini inşa etme fırsatına sahip olmalarına katkıda bulunur. Ebeveynler, çocuklarını kendi hedeflerini belirleme konusunda aktif bir şekilde teşvik etmelidir; bu durum, çocukların kendi yaşamlarına dair daha fazla sorumluluk almasını ve bağımsız bireyler olarak gelişmelerini sağlar. Yönlendirme yaparken ona seçim yapma hakkı tanımak, bu durumu destekleyerek ilerlemek önemlidir.
Onun adına karar vermektense, "Bu konuda nasıl bir yol izlemek istersin? Hangi seçenekler senin için daha uygun?" gibi açık uçlu ve yönlendirici sorular sormak oldukça etkili bir yaklaşım olacaktır. Bu tarz bir ebeveynlik yaklaşımı, çocukların kendi düşüncelerini açık bir biçimde ifade etmelerine ve yaşamlarının belirli yönleri üzerinde kontrol sahibi olmalarına oldukça yardımcı olur, böylece özsaygı ve öz güvenlerini pekiştirme imkânı bulurlar. Ayrıca, ebeveynlerin çocuklarına destek verirken, onların duygusal ihtiyaçlarını göz önünde bulundurmaları ve duygusal olarak yanlarında olmaları da büyük bir önem taşır. Bu sayede, çocuklar, duygusal bağların önemini kavrayarak daha sağlıklı ilişkiler kurma becerilerini geliştirebilirler.
Aşamalı Bırakma Stratejisi Uygulayın
Helikopter ebeveynlikten kurtulmak bir gecede gerçekleşmez. Aşamalı bir yaklaşım, bu süreci daha kolay hale getirebilir
Küçük Kararlarla Başlayın:
Çocuğunuza hangi kıyafeti giyeceğini veya hangi oyuncağıyla oynayacağını seçme şansı verin.
**Özgürlük Alanları Yaratın:
**Çocuğunuzun kendi başına başarabileceği konularda geri çekilin. Örneğin, bir okul projesini kendi başına tamamlamasına izin verin. Sürekli Destek Yerine Anlık Geri Bildirimler Verin: Çocuğunuzun bir başarı elde ettiğinde bunu fark etmesini ve bu başarıdan keyif almasını sağlayın.
Profesyonel Destek Alın
Ebeveynlik tarzınızı değiştirmek, birçok insan için oldukça zorlu ve karmaşık bir süreç olabilir. Bu tür bir değişim süreci, içsel çatışmalara ve dışsal baskılara yol açabilir. Özellikle bu değişim döneminde, kendinizi suçlu hissetmeniz ya da kaygılarınızın artması oldukça olasıdır ve bu durum yaşam kalitenizi önemli ölçüde olumsuz etkileyebilir. Kendinizle barışık kalabilmek, bu tür zorlayıcı süreçlerde son derece önemlidir.
Bu noktada, bir aile terapistinden veya bir ebeveynlik koçundan yardım almayı mutlaka düşünebilirsiniz.
Profesyonel bir destek almak hem sizin hem de çocuğunuzun bu geçiş sürecini daha sağlıklı ve etkili bir şekilde yönetmesine yardımcı olabilir. Ebeveynlik tarzınızı geliştirirken, karşılaştığınız problemleri ve zorlukları daha iyi aşmanız mümkün olacaktır. Bu destek, stres seviyenizi azaltıp, aile dinamiklerinizi olumlu yönde etkilemenize katkıda bulunabilir.
TAYLAN YILDIZ